धेरै फाइनान्स मर्जरका लागि पार्टनरको खोजिमा ः अध्यक्ष श्रेष्ठ

चुक्तापुँजीको आकार सानो भएका फाइनान्स कम्पनीहरु अहिले ठुलो बन्नका लागि गाभिन साझेदारको खोजी गर्न थालेका छन् । साचालनमा रहेका मध्ये आधा जसो कम्पनी ठुलो बन्न साझेदारीको खोजिमा लागेका हुन । पुँजी वृद्वि गर्नुपर्ने राष्ट्र बैंकको निर्देशन पालना गर्नका लागि समेत अर्कोसँग गाभिनु पर्ने वाध्यता परेको वित्त कम्पनी संघका अध्यक्ष रामशान्त श्रेष्ठ बताउँछन् । वित्त कम्पनीमा तरलताको अवस्था लगानीको क्षेत्र लगायतका विषयमा अध्यक्ष श्रेष्ठसँग नागरिकका नारायण सापकोटाले गरेको कुराकानीको सारसंक्षेप ।

धेरै फाइनान्स कम्पनीहरु वाणिज्य बैंक विकास बैंक र वित्तीय संस्थासँग गाभिने प्रयासमा लागेका छन् । कुन कुन कम्पनीको प्रकि्रया अगाडी बढेको छ

राष्ट्र बैंकको स्वीकृतिमा साचालन भैरहेका ७९ मध्ये अहिले ४० देखि ४५ फाइनान्स कम्पनीले गाभिनका लागि पार्टनर खोजिरहेका छन् । वाणिज्य बैंकहरुसँग ुवार्गेनिङ पावरु धेरै हुने भएकोले फाइनान्स कम्पनी गाभिने सम्भावना कम छ । तै पनि वाणिज्य बैंकहरुसँग छलफल भैरहेको छ ।
राष्ट्र बैंकको निर्देशन वमोजिम चुक्तापुँजी बढाउनका लागि हकप्रद सेयर नबिक्ने अवस्था छ । सानो भएर अब फाइनान्स कम्पनी चलाउन सिकंदैन । यसैल मर्जरको वाध्यतामा परेका हुन फाइनान्स कम्पनीहरु ।
एल्पीक एभरेष्ट फाइनान्सको साधारण सभाले वाणज्य बैंक राष्ट्रियस्तरको विकास बैंक र फाइनान्स कम्पनीसँग गाभिने प्रयास गरिरहेको छ । गाभिने निर्णय साधारण सभाबाट पारित भैसकेको छ । चालु आर्थिक वर्षमा नै गाभिने काम सक्ने योजना छ । यसैगरि अरु फाइनान्स कम्पनीले पनि साझेदार खोजिरहेका छन् । धेरैसँग छलफल भएपनि कुनै टुङो लागेको छैन ।

घरजग्गा कर्जामा कडाई भएपछि धेरै फाइनान्स कम्पनीको कर्जा असुली नभएर समस्या आउला कि नआउला
रियल स्टेटमा कर्जा प्रवाह फाइनान्स कम्पनीको भन्दा बैंकहरुकै धेरै छ । बैंकहरुले रियल स्टेटमा गएको कर्जा अर्को शिर्षकमा परिवर्तन गरे । फाइनान्स कम्पनीले यसरी शिर्षक परिवर्तन गर्न सकेका छैनन् र सक्दैनन् पनि । कुल कर्जाको ६० प्रतिशत कर्जा रियल स्टेटमा भएपनि फाइनान्स कम्पनीलाई केही फरक पर्ला जस्तो लाग्दैन ।
शुसासनको हिसावमा एक दुई फाइनान्समा समस्या छ । सम्झना फाइनान्स पहिलेदेखि नै समस्यामा परेको थियो । अरु साना तिना समस्या १० वटा जति फाइनान्समा होला । अरुमा त्यस्तो केही समस्या छैन ।

अहिलेको सेयर बजारलाई कसरी हेर्नु भएको छ
सेयर बजार धेरै तल झरेको छ । १ हजार १ सय ७५ अंकमा पुगेको नेप्से ४ सयमा झर्नू बजारका लागि खराब अवस्था हो । घट्दो बजारका वारेमा राष्ट्र बैंकका गभर्नरलाई समेत चिन्तित बनाएको छ । नेप्से ४ सय भन्दा तल झर्नु भनेको बजार ुक्रयासु हुनु हो ।
नेपालको सेयर बजार पुँजीगत लाभमा नै अडेको हो । बजारमा सहजता ल्याउन सेयर धितो कर्जा खुकुलो बनाउनुपर्छ । सरकार र राष्ट्र बैंकले यसलाई गम्भीर रुपमा ध्यान दिनुपर्छ । धितोपत्र बोर्ड र नेप्सेले सचेतताका कार्यक्रम बढाउनुपर्छ ।
फाइनान्स कम्पनीको सेयर कर्जा कुल कर्जाको १० देखि १५ प्रतिशत मात्रै छ । मूल्य घट्ने वित्तीकै मार्जिन कल गरिने भएकोले यसमा गएको कर्जामा कुनै समस्या छैन ।

फाइनान्स कम्पनीको कर्जामा लिने र निक्षेपमा दिने व्याज दर फरक कति छ
अहिले स्पे्रड दर ५ प्रतिशत भन्दा तल छ । औसतमा यो दर साँढे चार प्रतिशत छ । अहिले निक्षेपको लागत धेरै बढेको छ । फाइनान्स कम्पनीले अहिले ११ देखि साँढे ११ प्रतिशतमा निक्षेप लिएर १४ देखि १६ प्रतिशतमा कर्जा दिएका छन् ।

वचत निक्षेपको व्याजदर २ प्रतिशत विन्दुमा फरक हुनुपर्ने निर्देशन राष्ट्र बैंकले दिएको छ । यसले माथी रहेको व्याजदर घटाउला कि तल रहेको दर उकालो लाग्ला
अहिले मूल्यवृद्वि दोहोरो अंकमा भैरहेको अवस्थामा व्याज दर यो भन्दा तल गर्दा बैकिङ क्षेत्रमा निक्षेप नआउन सक्छ । तरलताको अभाव चुलिएको छ । सरकारी ढुकुटीमा पैसा थुपि्रएकोले बजारमा तरलता अभाव चुलिएको हो । ऋणपत्र बिक्री गरेकोले झन सरकारी ढुकुटिमा रकम थुपि्रनेक्रम बढेको छ । फागुन महिनामा झन चिलिमेको सेयर बिक्री खुला भएपछि तलरता अभाव झन बढ्ने छ । तरलता अभावले व्याजदर कम हुन िदंदैन । यसबाट बच्न निक्षेपका लागि आकर्षक व्याजदर हुनैपर्छ ।
वचत खाताको माथील्लो दर फाइनान्स कम्पनीले १ प्रतिशत तल झार्नुे देखिन्छ । अहिले वचत खातामा फाइनान्स कम्पनीले अधिकतम साँढे ११ प्रतिशत व्याज दिएका छन् । यो दर अब साँढे १० प्रतिशतमा झर्छ । व्याजदर धेरै कम गरे फाइनान्स कम्पनीम निक्षेप आउँदैन ।

तपाईलाई तरलताको अभाव यतिकै रहला कि घटला जस्तो लाग्छ

सरकारले खर्च गर्न लाग्नुपर् यो तरलता अभाव कम गर्न । त्यसपछि राजनीतिक वातावरण सुधार्नु पर् यो । व्यक्तिको सम्पक्ति ज्यानको सुरक्षा हुने अवस्था जरुरी छ । यसले घर घरमा राखेको रकम बैकिङ प्रणालीमा आउँछ ।
अहिले बैंकहरुको लकरमा नगद राखिएको अनुमान छ । लगानीको वातावरण सुधारबाट नै तरलताको अभाव कम हुनसक्छ । तरलताको चरम संकट फाइनान्स कम्पनीलाई भने छैन ।

फाइनान्स कम्पनीका लागि अहिले लगानीका क्षेत्र कुन कुन हुन्
अहिले लगानीको क्षेत्र नै छैन भन्दा हुन्छ । हाउजिङ र रियल स्टेट कर्जा रोकिएपछि व्याापारमा जाने कोशिस भैरहेको छ । करिव ६ महिनादेखि अहिले कर्जा नै ठप्प छ । महिनामा एकदुई करोड कर्जा प्रवाह हुनुलाई कर्जा गएको भन्न मिल्दैन ।

राष्ट्र बैंकका निर्देशनले फाइनान्स कम्पनीहरुलाई कस्तो प्रभाव पर्ला

प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका लागि केन्द्रीय बैंकबाट आएको मार्ग निर्देशन फाइनान्स कम्पनीका लागि परिवर्तन हुने गभर्नरले बताउनुभए पनि अहिले सम्म पुनरावलोकन हुन सकेको छैन । यो निर्देशन चाँडै परिवर्तन हुने आशा छ । अहिलेकै व्यवस्था अनुरुप फाइनान्स कम्पनीका कार्यकारी प्रमुखको मासिक तलव १२ हजार ५ सयमा झर्छ । यो अवस्थामा काम गर्न सिकंदैन ।
सेवा शुल्क सम्वन्धी राष्ट्र बैंकको निर्देशनलाई फाइनान्स कम्पनीले सकारात्मक रुपमा लिएका छन् । कर्जा लिनेसँग अदुश्य शुल्क लिन हुँदैन । दीर्घकालीन कर्जामा केही शुल्क िलंदा फरक पर्दैन ।
वचत खाताको व्याजदर २ प्रतिशत विन्दु भन्दा फरक हुन नहुने निर्देशनले स्प्रेडदर धेरै फरक हुने अवस्था रहँदैन । यसले पनि फाइनान्स कम्पनीलाई असर गर्दैन ।